Wakacyjny wypoczynek przeważnie kojarzy się z pobytem nad Bałtykiem. Nikogo nie odstraszają tłumy plażowiczów i ekstremalnie wysokie ceny. Co zrobić, żeby pobyt nad polskim morzem wyglądał inaczej niż zwykle? Jak odejść od rutyny pobytu nad morzem? Ciekawą propozycją może być Szlak Latarni Morskich. Latarnie morskie wyróżniają się w nadmorskim krajobrazie i dzięki swoim rozmiarom zapewniają wspaniałe widoki. Przy okazji oferują też zwiedzającym barwną historię i możliwość zdobycia odznak turystycznych.
Szlak Latarni Morskich
Na polskim wybrzeżu Bałtyku funkcjonuje 15 latarń morskich, ale nie wszystkie są udostępnione do zwiedzania. Zwiedzać można też nieczynne już latarnie morskie w Nowym Porcie w Gdańsku i latarnię Rozewie II oraz wieżę obserwacyjną w Sopocie, zwaną popularnie latarnią morską. Chętni do odwiedzenia tych wyjątkowych obiektów mają możliwość zdobycia Turystycznej Odznaki Miłośnika Latarń Morskich „Bliza”. Warunkiem jest udokumentowanie wizyty w specjalnym paszporcie, który można nabyć online na stronie Towarzystwa Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego. Miłośnicy turystyki kolarskiej mogą pokusić się o zdobycie odznaki rowerowej „Szlakiem Latarni Morskich Polskiego Wybrzeża”. Zwiedzanie latarń morskich na polskim wybrzeżu można zacząć od tych najwyższych.
Najwyższe latarnie morskie w Polsce
Świnoujście
Świnoujście dysponuje najwyższą latarnią morską w Polsce, najwyższą nad Bałtykiem, piętnastą na świecie i najwyższą na świecie latarnią zbudowaną z cegły. Wieża latarni ma wysokość 64,8 m. Światło latarni wznosi się 68 m nad poziomem morza i sięga na odległość 25 mil morskich (1 Mm ≈ 1852 m). Latarnia położona jest na prawym brzegu Świny w Warszowie, położonej na wyspie Wolin przemysłowej dzielnicy Świnoujścia. Na górę prowadzi aż 308 stopni, ale widok z góry rekompensuje wspinaczkę. Z latarni morskiej w Świnoujściu widać Międzyzdroje na wyspie Wolin i wyspę Uznam z niemieckimi kurortami nadmorskimi. Wewnątrz latarni można podziwiać strój nurka, żarówkę latarni o mocy 4200 W oraz pokój latarnika.
Gąski
Latarnia w Gąskach, położona między Ustroniem Morskim i Sarbinowem jest obowiązkowym punktem zwiedzania dla wypoczywających w tych okolicach. Ta zabytkowa, pochodząca z II połowy XIX wieku latarnia ma ceglaną okrągłą wieżę o wysokości 50 m, doskonale widoczną z daleka. U postawy ceglany mur ma przeszło 3 m grubości, ale nie uchroniło to konstrukcji od licznych spękań. Na szczyt prowadzi 226 granitowych schodków. Ze szczytu rozciąga się widok aż po Mielno, Unieście i Jezioro Jamno. Po zejściu z latarni można u jej stóp wypocząć, smacznie zjeść i kupić pamiątki.
Niechorze
Latarnia morska w Niechorzu ma 45 m wysokości i wyjątkowej urody architekturę. Stoi na 20-metrowym klifie i pod względem wysokości światła nad poziomem morza niewiele ustępuje latarni w Świnoujściu. Z balkonu latarni widać Wybrzeże Rewalskie, którego atrakcją są tkwiące na wysokim klifie resztki gotyckiego kościoła w Trzęsaczu. W Niechorzu można zwiedzić Park Miniatur z modelami latarń morskich w skali 1:10 i zobaczyć jedyną działającą rekonstrukcję blizy, czyli konstrukcji, która w dawnych czasach służyła jako światło nawigacyjne na wybrzeżu.
Hel
Latarnia morska na Helu ma bardzo długą historię. W połowie XVII wieku władze Gdańska sfinansowały ustawienie na końcu Mierzei Helskiej drewnianego żurawia, utrzymującego na wysokości około 20 m żelazny kocioł z żarzącym się węglem. Urządzenie to, zwane po kaszubsku blizą, było protoplastą współczesnej latarni morskiej. Pierwszą prawdziwą latarnię morską wzniesiono w 1826 r. Wysadzili ją w 1939 r. polscy obrońcy wybrzeża, żeby utrudnić niemieckim wojskom ostrzał Helu. Obecną latarnię morską o wysokości 41,5 m wznieśli Niemcy podczas okupacji. Tablica wmurowana w ścianę latarni upamiętnia wizytę Marszałka J. Piłsudskiego w 1928 roku.
Stilo
Latarnia Stilo położona 10 km na wschód od Łeby jest szesnastokątną metalową konstrukcją z żeliwnych płyt połączonych śrubami i posadowionych na granitowo-betonowej podstawie. Wysoka na 33,4 m latarnia Stilo wyróżnia się kolorystyką. Czerwony, biały i czarny pas to odwrócenie barw flagi Cesarstwa Niemieckiego (II Rzeszy). Latarnię Stilo wzniesiono w latach 1904 – 1906 za panowania Wilhelma II Hohenzollerna.
Jarosławiec
Wysoka na 33,3 m latarnia w Jarosławcu należy do najstarszych w Polsce. Jej ceglaną wieżę wzniesiono w centrum wsi w 1838 roku, chociaż pierwotnie miała stanąć bliżej morza.
Rozewie
W rejonie przylądka Rozewie możemy od niedawna zwiedzić dwie latarnie morskie, z których jedna jest czynna już od 200 lat (od 1822 r.). Latarnia Rozewie I ma wysokość niespełna 33 m, ale położenie na wysokim klifie sprawia, że światło latarni umieszczone jest 83 m n.p.m., co zapewnia jej największy zasięg spośród wszystkich tego typu obiektów w Polsce (26 Mm). Latarnia nosi imię Stefana Żeromskiego, który przed wojną zwiedził Rozewie. Legendę o tym, że Żeromski napisał tu powieść „Wiatr od morza” rozpowszechnił Leon Wzorek, który w okresie międzywojennym był miejscowym latarnikiem. W maju 2022 roku udostępniono do zwiedzania drugą latarnię morską w Rozewiu, która funkcjonowała w latach 1875-1910.
Odznaka „Blizy”
Zachętą do zwiedzania latarń morskich może być inicjatywa Towarzystwa Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego i specjalny paszport, w którym zbiera się pieczątki ze zwiedzanych obiektów. Wystarczy w ciągu dwóch lat odwiedzić 5 spośród udostępnionych do zwiedzania latarń na polskim wybrzeżu, żeby dostać brązową odznakę Miłośnika Latarń Morskich „Bliza”. Zebranie w dowolnym czasie kompletu pieczątek z polskich latarń morskich uprawnia do otrzymania odznaki srebrnej. Jej zdobywca ma prawo dożywotnio za darmo zwiedzać wybrane latarnie morskie. Do zdobycia złotej odznaki konieczne jest zwiedzenie dodatkowo co najmniej 3 latarń zagranicznych.
Dzień Latarnika
Stara legenda mówi o sterczącej z dna Bałtyku w rejonie Rozewia diabelskiej skale, o którą rozbijały się statki. Córka marynarza co noc rozpalała ogień na wysokim brzegu, a kiedy straciła nadzieję na powrót ojca, rozpalała ogień dla innych żeglarzy. Światowy Dzień Latarnika, obchodzony w trzecią niedzielę sierpnia, to świetna okazja do wizyty w latarni morskiej i powrotu do dziecięcych marzeń o dalekich morskich podróżach.
Daleko za rufą pozostał mój dom,
Na skalistym wybrzeżu, o wiele mil stąd.
Zostały marzenia z dziecięcych mych dni
I stara latarnia, co wciąż mi się śni.
(tekst: Stara latarnia z repertuaru zespołu Mechanicy Shanty)
